path: root/site/hrt-internet.pl.md

---
title: Jak kupić leki hormonalne w internecie i przyjmować je na własną rękę
x-toc-enable: true
...

Wstęp
-----

HRT zakupić można w internecie. Nieraz określa się to mianem *self-medication*,
*self-medding* (samodzielne leczenie) lub *DIY HRT* (HTZ zrób-to-sam). W większości
krajów świata korzystanie z leków hormonalnych bez posiadania recepty
jest w pełni legalne. Na tej stronie staramy się podać bezpieczne porady
odnośnie kupowania leków przez internet bez recepty i ich dawkowania.
Obejmuje to informacje na temat badań krwi i endokrynologii.

Kiedy osoba transpłciowa chce zacząć terapię hormonalną, może napotkać
problemy, takie jak np. lekarzy utrudniających dostęp do leczenia (gatekeeping),
długie kolejki itp. Może to powodować realny niepokój. Z tego powodu
dla osób borykających się z takimi trudnościami, branie leków HTZ na własną
rękę może być dobrą alternatywą.

**NIE jesteśmy lekarzami. Tylko ty odpowiadasz za własne zdrowie, więc
nie ponosimy żadnej odpowiedzialności, jeśli niedokładnie zbadasz temat
przed rozpoczęciem samodzielnej terapii. Na tej stronie próbujemy zawrzeć
trafne informacje, ale nie jesteśmy w stanie tego zagwarantować. Zawsze
należy szukać właściwej porady medycznej. Samodzielne przyjmowanie leków
to ostatnia deska ratunku (np. w przypadku doświadczenia gatekeepingu lub długich kolejek).**

Jeśli jesteś młodą osobą i mieszkasz we Wielkiej Brytani, powin\*ś
przynajmniej przyjmować blokery dojrzewania, choć najlepsza może być pełna HTZ.
Poproś swoich rodziców, aby zabrali cię to GenderGP (dotyczy Wielkiej Brytanii),
prywatnej kliniki zawartej na naszej [liście prywatnyh klinik](private-care.pl.md).
Znani są oni z przepisywania dzieciom wszystkich potrzebnych leków HTZ. Mają
także krótkie kolejki (do poradni przyjmujących w ramach NHS czeka się dosłownie
latami, więc czekając na wizytę nie ominie cię genetycznie uwarunkowane dojrzewanie).

W innym wypadku, zwłaszcza gdy jesteś osobą dorosłą, polecamy leczenie prywate
jeśli możesz sobie na nie pozwolić, zamiast leczenia na własną rękę. Kolejki
są znacznie krótsze. Powin\*ś także natychmiastowo zapisać się na listę oczekiwania
do poradni tożsamości płciowej, jeśli w twoim kraju istnieje publiczna służba zdrowia.
W niektórych stanach USA program Medicaid pokrywa koszty związane z opieką medyczną
osób transpłciowych; sprawdź, czy jest to dla ciebie dostępne, jeśli nie posiadasz
dobrego ubezpieczenia.

Uwaga: ta strona zawiera informacje jedynie odnośnie HTZ opartej na estradiolu.
Brakuje nam porad dla transpłciowych mężczyzn i osób niebinarnych; będziemy
wdzięczni za wszelką pomoc w uzupełnieniu strony tymi informacjami.

Jeśli posiadasz takie informacje, możesz się nimi z nami podzielić. Informacje
kontaktowe (pokoje IRC) wspomniane są na stronie głównej.

Mexico {#mx}
------
HRT is over the counter in Mexico. Inexpensive options include for pills
Mileva-35 (same composition as Diane-35), Diane-35 and for injections
Patector.

Nowa Zelandia, Niemcy i inne {#nz}
----------------------------

Import leków HTZ w Nowej Zelandii na użytek własny jest objęty restrykcjami.
Mieszkając w Nowej Zelandii, nie możesz leczyć się na własną rękę.
Teoretycznie możiwe jest zamówienie leków  ale będziesz musieć udowodnić, że posiadasz
na nie receptę.

Zobacz:
<http://www.customs.govt.nz/features/prohibited/imports/Pages/default.aspx>
(zobacz: Medicines Act 1981). Wybierz sekcję *Prescription medicines*.

Być może nadal istnieją sposoby na prowadzenie samodzielnej terapii
w Nowej Zelandii. **Do zrobienia: wyszukać sposoby, które by to
umożliwiły**

Obywatele Nowej Zelandii powinni agitować o umożliwienie im
sprowadzania leków HTZ bez recepty i o możliwość zdobycia recepty
u lekarza, bez przechodzenia przez proces gatekeepingu.

To samo dotyczy Niemiec i wielu innych krajów.

**Sprowadzanie leków nadal może być możliwe, nawet przy restrykcjach.
Urzędy celne mogą nie być zbyt wydajne, mogą po prostu nawet nie sprawdzić
twojej paczki. Zamawiaj mniejsze ilości, np. półtoramiesięczny zapas
i pilnuj, żeby leki się tobie nie skończyły. Zapytaj sprzedawcę o zapakowanie
produktu dyskretnie i opisaniu przesyłki w neutralny sposób (np. nie *HTZ*
ani *leki*). QHI dobrze sobie z tym radzi, ale inhouse być może również
(upewnij się że zapakują paczkę w sposób dyskretny).**

Polska {#pl}
------

Sprzedaż leków na terytorium Polski bez odpowiednich zezwoleń jest nielegalna
(art. 124 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o prawie farmaceutycznym). Nie oznacza
to jednak, że importowanie leków zza granicy na własny użytek wiąże się
z odpowiedzialnością karną (nie jesteśmy jednak 100% pewni odnośnie tej informacji).

Przyjmowanie leków HTZ na własną rękę w Polsce może wiązać się jednak z innego
rodzaju problemami. Większość lekarzy (zwłaszcza tych przyjmujących na NFZ) nastawiona
jest niechętnie lub wręcz agresywnie do osób korzystających w ten sposób z leków
hormonalnych. Możesz spodziewać się, że lekarz każe odstawić tobie przyjmowane leki
na czas „diagnozy” (gatekeepingu) zanim przepisze tobie leki HTZ na receptę.

Jakimś sposobem może być przyjmowanie leków, które nie wpływają znacznie na wyniki
badań krwi, np. bikalutamidu lub flutamidu jako blokera testosteronu. 

Portugalia {#pt}
----------

W Portugalii możliwy jest zakup estradiolu bez recepty (OTC) w niektórych aptekach.
Rozejrzyj się. Nie jesteśmy pewni o jaką markę dokładnie chodzi, ale może być to
dobry sposób na zakup estradiolu bez recepty w tym kraju.

Spironolakton nie jest dostępny OTC w Portugalii. Musisz uzyskać na niego receptę
lub zakupić go w internecie.

UWAGA: zbadaliśmy ten temat i większość aptek w Portugalii sprzedaje
**etynyloestradiol** który nie jest identyczny z naturalnym i ma pewne
okropne efekty uboczne, takie jak podwyższone ryzyko wystąpienia
trombozy. *Unikaj etynyloestradiolu jak ognia. Upewnij się, że kupujesz
walerianian estradiolu lub półhydrat estradiolu*.

Rosja {#ru}
-----

Według osób z którymi rozmawialiśmy, estradiol i spironolakton dostępne
są bez recepty w Rosji. Badania krwi również mogą być łatwo dostępne.

Nie mamy pewności odnośnie uzyskiwania HTZ na receptę w Rosji. Może być to
konieczne, aby leczyć się samodzielnie.

Testosteron jest (prawdopodobnie) substancją kontrolowaną w Rosji, więc
samodzielny jego zakup może być trudny. Nie niemożliwy, ale trudny.

Stany Zjednoczone {#usa}
-----------------

W Stanach Zjedonoczonych, zależnie od twojego stanu/miasta, możesz
mieć możliwość uzyskania recepty na leki hormonalne (w czasie
krótszym niż miesiąc) przez doktora, więc nie musisz leczyć się samodzielnie.
Poszukaj klinik typu *informed consent* w twojej okolicy.

Jeśli możesz zdobyć leki HTZ w taki sposób, rekomendujemy zrobić to zamiast
self-meddingu. Ubezpieczenie medyczne powinno pokryć wydatki, a jeśli nie,
HTZ jest wystarczająco tania bez ubezpieczenia, zależnie od dochodu
(na pewno jest to tańsze niż w przypadku kupowania leków w internecie,
w wielu przypadkach).

[Listę klinik informed consent znajdzesz tu](private-care.pl.md) - jeśli
znasz jakieś nieobjęte tą listą, daj nam znać!

Dostawcy
--------

Firmy te działają za granicą (żadna z nich nie mieści się w UK),
więc możesz sprowadzić leki HTZ do Wielkiej Brytanii. Jest to legalne,
żeby sprowadzać leki HTZ na użytek własny. Nie zamawiaj więcej,
niż zapas sześciomiesięczny. Trzymiesięczny zapas będzie bezpieczniejszy.

**[InhousePharmacy.vu](https://www.inhousepharmacy.vu/default.aspx?):**

InhousePharmacy jest popularne i często używane przez osoby transpłciowe
leczące się na własną rękę. Istniało już od lat, a leki, które dostarczają
są godne zaufania.

Pudełko które otrzymasz opisane będzie "pharmaceuticals". Jeśli musisz
otrzymać je sekretnie, bez wiedzy np. rodziców, zamów je na skrytkę
pocztową lub do swojego znajomego, gdziekolwiek, gdzie możesz
odebrać leki bezpiecznie.

Rekomendowane leki (transpłciowe kobiety):

- Spironolakton 100mg (np. Spiractin)
- Walerianian estradiolu 2mg (np. Progynova)

Uwaga: Najlepszym lekiem antyandrogennym jest GnRH (np. Decapeptyl), który
całkowicie usuwa testosteron. Nie rekomendujemy jednak jego stosowania w wypadku
leczenia się na własną rękę; lek przyjmować musisz od lekarza (musi być często
przyjmowany w formie zastrzyków. Nie wykonuj zastrzyków sam\*, jeśli nie wiesz
co robisz)

Uwaga: Działanie antyandrogenne spironolaktonu jest słabe; podwyższa on
poziomy zebranego w ciele potasu. Nie zalecamy go stosować, chyba, że nie
masz innego wyboru.

Spironolakton nie usuwa z organizmu testosteronu, tylko blokuje niektóre
z jego efektów, więc poziom testosteronu w badaniach krwi wydawać się
będzie wysoki. Wpływa on również na odczyty estradiolu w badaniach (będą one
wyższe, niż jego poziom jest w rzeczywistości)

Rekomendujemy stosowanie octanu cyproteronu jako leku antyandrogennego, ponieważ
jest on dużo silniejszy, w porównaniu do „spiro”.

**UWAGA: Octan cyproteronu powoduje symptomy depresji. Bądź ostrożn\*.**

Uwaga: Feminizujące działanie progesteronu nie zostało udowodnione; jego przyjmowanie
może zaś prowadzić do efektów ubocznych. Nie polecamy tego.

**[Quality Health Inc](https://www.qhi.co.uk/):**

Wysyłają oni leki do Portugalii (Inhouse tego nie robi, ostatni
raz jak sprawdzaliśmy). Dla osób, które nie mogą zamawiać z Inhouse,
ten dostawca również może być użyteczny.

Pudełko które otrzymasz będzie nieopisane. Może być to dobre rozwiązanie,
jeśli musisz odebrać leki dyskretnie (np. w domu rodziców).

**Do zrobienia: dodać więcej sprzedawców**

Sprawdź, czy jesteś interseksualn\*
----------------------------------

**Zignoruj dawki podane na tej stronie i nie lecz się na własną rękę,
jeśli jesteś osobą interseksualną. Potrzebujesz specjalnej opieki, pod
szczegółową kontrolą lekarzy.**

Na tej stronie znajdziesz informacje, co oznacza termin interseksualności:
<https://nonbinary.miraheze.org/wiki/Intersex>

Układ hormonalny jest zbiorem gruczołów, produkujących hormony
regulujące metabolizm, wzrost i rozwój, funkcjonowanie tkanek,
funkcje płciowe, reprodukcję, sen, nastrój i wiele innych.

Możesz udać się do endokrynologa. Tak czy inaczej warto to zrobić,
ponieważ endokrynolog poinformuje cię czy możesz bezpiecznie brać
leki hormonalne, przeprowadzi również u ciebie badania krwi. Może
on również sprawdzić, czy jesteś osobą interseksualną; oznacza to,
że masz cechy płciowe zarówno uważane za męskie, jak i żeńskie. Może
mieć to wpływ na to, jaki rodzaj terapii hormonalnej będzie dla ciebie
adekwatny. Możesz potrzebować np. mniejszych dawek hormonów.

W Wielkiej Brytanii, skierowanie dostać możesz u lekarza
pierwszego kontaktu. Jeśli już korzystasz z usług poradni
tożsamości płciowej, oni również mogą skierwać cię do endokrynologa.

W UK, [Dr Leighton J Seal](http://gendercare.co.uk/leighton-seal.html)
jest jednym z najbardziej znanych endokrynologów, specjalizujących
się w opiece nad osobami transpłciowymi, również interseksualnymi.
Pomimo tego, jeśli nie mieszkasz w pobliżu Londynu, inny lekarz
również może ci pomóc. Jeśli jest to możliwe, polecamy jednak
Dr Seala.

Transpłciowe kobiety (M/K) {#women}
--------------------------

Powin\*ś upewnić się, że umówisz się także na wizytę z endokrynologiem,
jeśli jest to możliwe (w Wielkiej Brytanii potrzebujesz skierowania
od lekarza pierwszego kontaktu).

**Mieszkańcy UK: pomoc uzyskać możesz z [CliniQ](https://cliniq.org.uk/)
odnośnie rzeczy takich jak badania krwi itp., żeby upewnić się, że
bezpiecznie przyjmujesz leki HTZ. Mogą oni służyć radą. To klinika
prywatna, ale również część NHS.**

Powin\*ś zbadać także swoje ciśnienie krwi. Jeśli cierpisz na niedociśnienie,
nie możesz np. przyjmować spironolaktonu (użyj wzamian octanu cyproteronu,
a jeśli nie możesz go zdobyć, finasterydu i wyższej dawki estradiolu).
Tak samo, jeśli cierpisz na nadciśnienie tętnicze, zajmij się tym
zanim rozpoczniesz terapię hormonalną.

**UWAGA: Octan cyproteronu powoduje symptomy depresji. Bądź ostrożn\*.**

Znajdziesz w internecie informacje odnośnie konieczności schudnięcia,
przed rozpoczęciem terapii. To nie jest prawda. Lepiej nie mieć nadwagi,
ale nadal podjąć możesz HTZ. Zwróć tylko uwagę na wszystkie pojawiające
się efekty uboczne, co jest właściwie trafną poradą dla każdego,
niezależnie od jego wagi.

Efekty uboczne różnych leków:

-   [octan cyproteronu](http://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancers-in-general/treatment/cancer-drugs/cyproterone-acetate)
-   [walerianian/półhydrat estradiolu](https://www.drugs.com/estradiol.html)
-   [Spironolakton](https://www.drugs.com/spironolactone.html)
-   [Finasteryd](https://www.drugs.com/sfx/finasteride-side-effects.html)

**UWAGA: Octan cyproteronu powoduje symptomy depresji. Bądź ostrożn\*.**

Nie wszystkie z nich są poważne. Zwróć uwagę na te poważniejsze, np.
zakrzepy krwi itp. Jeśli doświadczysz jednego z nich, przerwij terapię
i poszukaj pomocy lekarza. Nie chcemy wystraszyć cię od brania leków HTZ.
Powin\*ś je brać, jeśli chcesz. Należy jednak pamiętać, że bierzesz
swoje zdrowie we własne ręce, więc musisz być świadom\* możliwego ryzyka.

RZUĆ PALENIE zanim zaczniesz HTZ (e-papierosy mogą być). Palenie tytoniu
(albo czegokolwiek, także marihuany) zwiększa ryzyko powstawania zakrzepów,
już podwyższone przez estradiol.

- [Jak rzucić palenie](smoking.pl.md)

Leki antyandrogenne blokują testosteron. Najpopularnieszym z nich
jest spironolakton, ale octan cyproteronu (sprzedawany m.in. pod marką
Androcur) również jest popularny w Europie. Oba z nich są toksyczne
na dłuższą metę i mają różne efekty uboczne. Powin\*ś sprawdzić jakie.
Polecamy spironolakton, chyba, że z jakiegoś powodu nie możesz go używać.
W takim wypadku, octan cyproteronu również zadziała.
**Inhouse oraz QHI sprzedają zarówno 100mg spironolaktonu w tabletkach,
jak i 50mg octanu cyproteronu, również w tabletkach.**

**UWAGA: Octan cyproteronu powoduje symptomy depresji. Bądź ostrożn\*.**

Alternatywą dla „spiro” lub „cypro” może być flutamid lub bikalutamid.
Bikalutamid przyjmuje się zwykle w dawce 50mg dziennie, jednak nie mamy pewności,
jeśli chodzi o flutamid. Uwaga: pigułki są trudne do przecięcia/podzielenia. Oba z nich
wpływają na enzymy wątrobowe, co może być problemem; w ekstremalnych przypadkach
powodować mogą żółtaczkę lub niewydolność wątroby. Nie usuwają one testosteronu,
jedynie blokują jego efekty, pozbawiając go działania. Jeśli przyjmujesz jeden z tych leków
powin\*ś uważać, a także często wykonywać badania krwi. Nie wiemy dużo na ich temat, 
więc najlepiej jest stosować po prostu „cypro” lub „spiro”, jak robi to
większość osób.

Spironolakton redukuje ilość soli w organizmie, więc powin\*ś spożywać
więcej soli w swojej diecie, jeśli go używasz. Zwiększa on także poziomy
potasu w ciele, więc musisz ograniczyć jego spożyie. Niektóre preparaty
ze spironolktonem zawierają laktozę, więc jeśli jej nie tolerujesz, skorzystaj
z preparatów z laktazą. Nie jesteśmy jednak pewni, czy zawartość laktozy
w tabletkach jest dostatecznie duża, żeby było to konieczne.

Octan cyproteronu redukuje żelazo i B12, więc powin\*ś brać suplementy diety,
podczas jego używania. Jest to alternatywa do spironolaktonu, przepisywana
przez niektórych lekarzy w Europie (w USA jest to substancja kontrolowana,
niezapisywana przez lekarzy). ***Unikaj alkoholu jak ognia kiedy bierzesz
„cypro”, ponieważ spowoduje to ogromne kace przy dużo mniejszych ilościach.***

Uwaga: octan cyproteronu znany jest z wywoływania niektórych efektów depresji
przy długotrwałym stosowaniu.

**Zawsze** używaj estradiolu identycznego z naturalnym. Jest to albo walerianian
estradiolu (progynova 2mg) albo półhydrat estradiolu (estrofem 2mg).

***Jeśli masz już za sobą waginoplastię lub orchidektomię (operację genitaliów),
nie potrzebujesz już brać ani „spiro” ani „cypro”, ani żadnego innego
leku antyandrogennego, ponieważ twoje ciało nie produkuje już testosteronu
w dużych ilościach (twoje jądra zostały przecież usunięte).***

***Ciekawostka: po operacji, niektóre transpłciowe kobiety mają
wręcz za mało testosteronu. Cispłciowe kobiety mają testosteron, tylko,
że na niższych poziomach. Niektóre kobiety muszą wręcz przyjmować testosteron
(podobny, jaki biorą transpłciowi mężczyźni), ale w bardzo bardzo bardzo
małych dawkach, aby podwyższyć jego poziom do poziomu typowego dla
płci żeńskiej. [Ta strona dokumentuje objawy niskiego poziomu testosteronu
u kobiet](http://www.everydayhealth.com/low-testosterone/guide/women/)
(dotyczy kobiet cispłciowych i transpłciowych po operacji). Badania krwi
pokażą czy twój poziom jest za niski (wśrod większości kobiet waha się on
pomiędzy 0.5 a 1.5 nmol/l).***

DHT to to, co powoduje utratę włosów u mężczyzn lub transpłciowych kobiet
i niektórych osób niebinarnych, które czekały za długo na podjęcie HTZ.
Łysienie odwrócić można poprzez branie finasterydu, który blokuje DHT.
Możesz kupić tabletki 5mg finasterydu w Inhouse lub QHI (użyj gilotynki
do tabletek, aby podzielić je na 2.5mg, bierz je co 12 godzin). Lekarze
przepisują zwykle od jedego do sześciu gramów finasterydu. Jeśli nie występuje
u ciebie łysienie, nie potrzebujesz finasterydu. Finasteryd zapobiega utracie włosów,
a w niektórych przypadkach sprawia, że one odrastają.

**Uwaga: plastry często zawierają etynyloestradiol, który nie jest idealny.
Nie jest on bioidentyczny z naturalnym estradiolem; jest on syntetyzowaną,
silniejszą jego wersją. Ryzyko wystąpienia zakrzepów krwi jest wyższe,
kiedy przyjmujesz go doustnie. Zastępuje on dietylstilbestrol, który
jest znaną substancją rakotwórczą. Polecamy plastry *Estradot* (zarówno
warianty 25, 50 lub 100mcg), ponieważ wykorzystuje on dużo lepszy
*półhydrat estradiolu*.**

Większość *dobrych* lekarzy zaczyna terapię od 100mg spironolaktonu i 2mg lub 4mg
doustnego estradiolu (lub 1mg/2mg żelu lub 50mcg/100mcg plastrów) dziennie.
Zacznij więc z takimi dawkami (niższa dawka jest rekomendowana, kiedy zaczynasz
HTZ).

Potrzebna może okazać się gilotynka do tabletek, zależnie od dawki, którą
chcesz przyjmować i tego, jak podzielić chcesz ją w ciągu dnia.
Podziel spironolakton na dwie dzienne dawki (co 12 godzin), np. przy 100mg
spironolaktonu bierz 50mg co 12 godzin. Estradiol podziel na dwie lub
trzy dawki w ciągu dnia.

Przy plastrach nie musisz niczego dzielić, bo będą one działać ciągle,
zanim będziesz musieć założyć nowy.

Zwykle powin\*ś brać spironolakton i estradiol. Jeśli nie możesz
brać spironolaktonu (np. źle reagujesz na jego efekty uboczne lub masz
niskie ciśnienie krwi itp.), możesz wzamian spróbować octanu cyproteronu
(50 mg dziennie - niektóre transpłciowe kobiety biorą 100 lub 150mg).
Większość lekarzy zacznie od 50mg, jeśli poda tobie ten lek.

**UWAGA: Octan cyproteronu powoduje symptomy depresji. Bądź ostrożn\*.**

Jeśli nie możesz, bądź nie chcesz przyjmować leków antyandrogennych
(np. „spiro”, „cypro” czy GnRH), możesz brać sam estradiol, który
sam w sobie może blokować testosteron. Oznacza to jednak, że musisz
brać większe jego dawki. Finasteryd jest też słabym blokerem testosteronu.

W naszej opinii, zastrzyki z GnRH to najlepszy lek antyandrogenny. Jeśli
uda ci się zdobyć je bez lekarza, świetnie. W innym wypadku, użyj
„spiro” lub „cypro”.

Doustny estradiol może zwiększać IGF-1, według niektórych ludzi, z którymi
się konsultowaliśmy; może także pomagać przy wzroście piersi. Doustny walerianian/półhydrat
estradiolu może być warty rozpatrzenia zamiast podjęzykowego.
Uwaga: nie ma dużej ilości badań na temat efektywności podjęzykowanego
przyjmowania estradiolu i nie wszystkie tabletki mogą być w ten sposób używane.
Polecamy metodę doustną lub plastry/żel. Nie zalecamy podjęzykowego przyjmowania
tabletek. Większość lekarzy nie przepisuje estradiolu w ten sposób.

Plastry: jeśli nie chcesz brać estradiolu doustnie, możesz korzystać z plastrów.
Polecamy Estradot 100. Jest to 100mcg półhydratu estradiolu, odpowiednik ok. 2,5mg
estradiolu doustnego dziennie. Plaster powinien być noszony przez 3 dni (możesz
nadal brać prysznic, pływać itp.) i zmieniany po 3 dniach. 
Wokół miejsca gdzie plaster był aplikowany zgromadzić mogą się resztki kleju.
Możesz go usunąć.
Noś plaster na podbrzuszu, wokół bioder, na lewej lub prawej stronie.

Żele: nie mamy na tę chwilę informacji na temat estradiolu przyjmowanego
w postaci żelów. Rekomendujemy metodę doustną lub plastry.

Niezależnie od twojej dzieniej (24 godz.) dawki, zawsze powin\*ś
dzielić ją na dwie części co 12 godzin lub trzy co 8. Lepiej podzielić
na 3, ale przyjmowanie leku dwa razy dziennie może być wygodniejsze.

Sam estrogen w dużych dawkach też może blokować testosteron. Dawniej
transpłciowym kobietom podawano tylko estradiol, ponieważ
leki antyandrogenne nie istniały w obrębie opieki zdrowotnej
osób trans.

2 miesiące po tym jak rozpoczniesz HTZ, przeprowadź badanie krwi
(poziom testosteronu i estradiolu). Przedział typowy dla kobiet to
od 0,4 to 1,5nmol/l testosteronu i 400-500pmol/l estradiolu (niektóre
transpłciowe kobiety celują w przedział 500-600). Rozpocznie się
rozwój piersi, zmieni się także twoja twarzi reszta ciała. Jeśli
masz zbyt wysoki testosteron \*oraz\* twój estradiol jestna zbyt niskim
poziomie, spróbuj zwiększyć dawkę estradiolu - np. z 4mg do 6mg i sprawdź
pozomy ponownie za 2 kolejne miesiące. Zapamiętaj, że dodatkowy
estradiol również obniży troszkę testosteron. Jeśli jest on nadal
zbyt wysoki, zwiększ swoją dawkę spironolaktonu - np. z 100mg do 150mg.
Następnie sprawdź poziomy ponownie. ***Jeśli bierzesz HTZ w trakcie
badania, przed każdym badaniem UPEWNIJ SIĘ, że odpowiednie dawki
zostały przyjęte na godzinę przed; zakładając że jest to 12 godzin przed
twoją ostatnią dawką, możesz w ten sposób poznać twoje krańcowe poziomy.***

Nie odpowiadamy za jakiekolwiek szkody, które możesz sobie wyrządzić.
Samodzielna terapia jest zwykle bezpieczna dla większości ludzi (większość
transpłciowych kobiet jej dokonuje lub się nad nią zastanawia we wczesnych
fazach tranzycji). Jeśli twoje badanie krwi wykaże jakieś nieprawidłowości
(lekarze ci o tym powiedzą) przed rozpoczęciem terapii, udaj się
do endokrynologa (są też prywatni, jeśli nie możesz skorzystać z NFZ/NHS)
i sprawdź, czy wyrażą zgodę. Istnieją oni, żeby tobie pomóc. Niektóre łagodne
guzy mózgu (gruczolak przysadki) mogą być również podatne na estradiol; badanie krwi
powie ci o tym (poziom prolaktyny będzie zbyt wysoki, np. 3x wyższy niż
normalny - są także inne powody przez które może się to stać), a skany MRI
mogą wykryć guz. **Możesz przyjmować *antagonisty dopaminy*, które
lekarze przepiszą, aby leczyć guz prolaktynowy, co pozwoli w wielu przypadkach
na wyleczenie guza i bezpieczne przyjmowanie estradiolu. Lekarze zaczną od bardzo niskiej dawki,
kiedy antagonisty będą działać i zbadają ciebie później. Jeśli guz prolaktynowy jest
wystarczająco zduszony, podniosą oni twoją dawkę. NIE LECZ SIĘ SAMODZIELNIE
\*POD ŻADNYM POZOREM\* JEŚLI CIERPISZ NA PROLAKTYNOMĘ. UDAJ SIĘ DO ENDOKRYNOLOGA,
CZĘSTO DOKONUJ BADAŃ KRWI I PRZYJMUJ LEKI HTZ JEDYNIE POD ŚCISŁĄ KONTROLĄ LEKARZY.** 

***Leczenie na własną rękę jest zawsze ryzykowne, jednak rozumiemy, że
dysforia jest równie ryzykowna, a opóźnienie podjęcia HTZ może skończyć się śmiercią.***

[Ta strona](https://madgenderscience.miraheze.org/wiki/Main_Page)
(niezwiązana z TransChat) również posiada użyteczne informacje na temat
HTZ dla transpłciowych kobiet. Uwaga: niektóre z podanych tam informacji
są bardzo eksperymentalne.


Badania krwi
------------

Przeprowadź badanie krwi zanim zaczniesz HTZ! Udaj się do lekarza
pierwszego kontaktu i zapytaj się o testy:

-   mocznika i elektrolitów
-   profilu kostnego
-   czynności tarczycy
-   białka C-reaktywnego
-   ferrytyny
-   pełnej morgologii krwi
-   wątroby i nerek (próby wątrobowe, nerkowe)
-   glukozy
-   FSH
-   czynności wątroby
-   estradiolu
-   testosteronu
-   czynnika reumatoidalnego
-   SHBG
-   dobrego cholesterolu (HDL)
-   kwasu moczowego
-   poziomu lipidów
-   lutropiny
-   prolaktyny
-   kortyzolu
-   dihydrotestosteronu (DHT)

Umów się na wizytę z lekarzem pierwszego kontaktu i zapytaj o skierowanie,
znajdź klinikę/szpital przyjmującą próbki krwi i udaj się tam do pobrania krwi.
Twój lekarz prawdopodobnie poda ci listę klinik. Wyniki zostaną
wysłane do lekarza pierwszego kontaktu zwykle w następnym tygodniu, gdzie
udać musisz się, aby je odebrać. Jeśli lekarz odmówi wydania skierowania,
udaj się do innego. Niektórzy z nich są okropni.

Później, co 3 miesiące wykonuj badania:

-   czynności wątroby
-   testosteronu
-   estradiolu
-   potasu (jeśli bierzesz spironolakton)
-   B12 (jeśli bierzesz octan cyproteronu)
-   żelaza (jeśli bierzesz octan cyproteronu)

Transpłciowi mężczyźni (K/M) {#men}
----------------------------

Transpłciowi mężczyźni przyjmują testosteron (sterydy). Jest to substancja
kontrolowana w Wielkiej Brytani i nabycie jej bez recepty jest nielegalne.
Nadal istnieją jednak sposoby jej zdobycia…

Do zrobienia: dodać dawki i poradnik

Informacje o HTZ dla mężczyzn, z dawkowaniem
http://www.ftmguide.org/ttypes.html

[Ta strona](https://madgenderscience.miraheze.org/wiki/Main_Page)
(niezwiązana z TransChat) zawiera informacje dla transpłciowych mężczyzn.

Do zrobienia: zintegrować te informacje z TransChat

Osoby niebinarne {#nonbinary}
----------------

Ta strona zawiera pewnie informacje:
<https://madgenderscience.miraheze.org/wiki/Non-binary_hormone_therapy_guide>
- Nie mamy ich dużo tu na TransChat. Nie jesteśmy w żaden sposób powiązani
z madgenderscience wiki.

Ciężko jest zarekomendować cokolwiek osobom niebinarnym, ponieważ
nie są one zerojedynkowe. Jest wśród nich dużo większa wariancja; niektórzy
łączą cechy kobiece lub męskie, choć nieraz nie wszystkie ich aspekty.

Jeśli pragniesz feminizacji, niezależnie od dawki, HTZ (jeśli chcesz
się na nią zdecydować) spowoduje rozwój piersi. Jeśli wywołują one
dysforię (możesz o tym nie wiedzieć zanim zaczniesz) lub zaczynają
ją wywoływać, przerwij swoją terapię. Mieliśmy do czynienia z osobami
które myślały, że są transpłciowymi kobietami, ale później zdecydowały,
że są niebinarne, ponieważ mimo, że pragnęły feminizacji, rozwój piersi
zwiększył ich dysforię, więc musiały przerwać HTZ. Feminizacja bez piersi
również jest możliwa, jeśli zdecydujesz się później na mastektomię,
po kilku latach terapii, kiedy rozmiar piersi się ustabilizuje. Możliwe
jest prawdopodobnie wykorzystywanie częściowych blokerów estrogenu (SERM),
takich jak np. raloksifen razem z lekami HTZ, co może zablokować rozwój
piersi. Możesz też nosić binder. Z drugiej strony, niektóre osoby niebinarne
lubią swoje piersi.

Przyjmowanie testosteronu również ciebie zmaskulinizuje. Jeśli zależy
ci na częściowej maskulinizacji, ale nie chcesz porostu włosów na ciele
i twarzy, nie ma dla ciebie możliwości, chyba, że zdecydujesz się
później na laserowe usuwanie owłosienia. Jeśli pragniesz androgynicznego
głosu, a testosteron zbytnio go zmaskulinizuje, możesz wykorzystać
podobne metody treningu, których używają transpłciowe kobiety, aby
powrócić do głosu, który jest dla ciebie bardziej komfortowy. Przyjmowanie
testosteronu oznacza, że głos będzie stawał się coraz bardziej głęboki, ale
można to w ten sposób to przezwyciężyć.

Osoby interseksualne: Do zrobienia: napisać o osobach interseksualnych.
(nie ma to koniecznie nic wspólnego z niebinarnością, ale osoby takie
mogę potrzebować innych rodzajów terapii HTZ, jeśli ją podejmują).

Niektóre osoby niebinarne biorą spironolakton bez estradiolu, albo
z niską jego dawką (np. 0,5mg), ponieważ nie chcą posiadać dużej
ilości żadnego z tych hormonów, albo korzystają z pełnej HTZ, lecz
nie pragną wszystkich zmian, np. nie decydują się na depilację
(hormony nie zredukują zarostu na twarzy, ale zmniejszą trochę
włosy na ciele), itp. Jeśli chcą oni zredukować efekty feminizacji,
mogą użyć antyestrogenu (np. tamoksifenu).

To tylko parę uwag z kilkoma poradami. Nie zakładamy nic o tym,
jaka dana osoba niebinarna jest i rozumiemy, że wśród nich występuje
dużo większa wiariancja, niż wśród osób binarnych. Musisz sam\*
się zastanowić czego chcesz. Tranzycja jest dużo trudniejsza dla osób
niebinarnych.

External links
--------------

* [Pharmacology of transsexualism in
  17beta](https://n2t.net/ark:/21206/10003). A compendium of relevant
  references to the literature about hormones used in male to female
  transition.
* <https://madgenderscience.miraheze.org/wiki/Main_Page> also has
  information about self-medication.